Urlop wychowawczy a urlop wypoczynkowy – czy pracownikowi po powrocie z wychowawczego przysługuje urlop?

Urlop wychowawczy, który trwa do 36 miesięcy, nie zawsze pozbawia rodziców prawa do urlopu wypoczynkowego, ale wpływa na jego wymiar. Sporo zależy od tego, czy pracownik przebywał na urlopie wychowawczym 1 stycznia danego roku kalendarzowego. Czy urlop wypoczynkowy można wykorzystać po macierzyńskim lub rodzicielskim, ale przed wychowawczym? Wyjaśniamy również, czy urlop wypoczynkowy pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym przez niemal 3 lata się przedawnia.

Urlop wychowawczy a prawo do urlopu wypoczynkowego

Co do zasady, każdy pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie można się zrzec. Z pominięciem osób, które podejmują pierwsze zatrudnienie na umowę o pracę w życiu, pracownicy zyskują prawo do pełnego wymiaru urlopu wypoczynkowego, czyli 20 lub 26 dni na pełnym etacie, na początku każdego kolejnego roku kalendarzowego. W tym przypadku mówimy o nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego z góry.

To, czy pracownik przebywa na urlopie wychowawczym 1 stycznia danego roku kalendarzowego i czy urlop wychowawczy trwa cały rok, wpływa na prawo do urlopu wypoczynkowego.

Na potrzeby artykułu załóżmy, że pracownik wykorzysta 35 miesięcy urlopu wychowawczego bez żadnej przerwy. Co do zasady, 1 miesiąc urlopu wychowawczego przysługuje drugiemu rodzicowi spełniającemu warunek z art. 186 § 1 k.p., czyli mającemu co najmniej 6 miesięcy zatrudnienia. Pracownik przebywa na urlopie wychowawczym od 2 stycznia 2022 roku. Zakończy go najpóźniej 30 listopada 2024 roku.

• Pracownikowi przysługuje 26 dni urlopu wypoczynkowego za 2022 rok. Nie przebywał na urlopie wychowawczym 1 stycznia 2022 roku, więc nabył prawo do urlopu z góry. Co ważne, te 26 dni urlopu będzie można wykorzystać nawet w 2025 roku. Bieg przedawnienia rozpocznie się dopiero po powrocie z urlopu wychowawczego.
• Urlop wychowawczy objął cały 2023 rok, więc pracownik nie nabył prawa do urlopu wypoczynkowego. Wystarczyłoby przerwać urlop wychowawczy na 1 dzień – 1 stycznia 2023 roku – a pracownik uzyskałby prawo do 26 dni urlopu za 2023 rok.

Zakładamy, że pracownik wróci do pracy na początku grudnia 2024 roku. Co prawda był na urlopie wychowawczym 1 stycznia 2024 roku, więc wtedy nie nabył prawa do urlopu wypoczynkowego. Zyska je po powrocie do firmy w tym samym roku. Pracodawca naliczy urlop proporcjonalny za 1 miesiąc kalendarzowy, czyli 2 dni.

Zgodnie z art.1552 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy pracownikowi, który przebywał co najmniej 1 miesiąc na urlopie wychowawczym i wrócił do pracy u dotychczasowego pracodawcy w tym samym roku kalendarzowym, należy się urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym.

1 miesiąc kalendarzowy pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu wypoczynkowego, czyli 1/12 z 20 dni lub 1/12 z 26 dni w zależności od stażu pracy. Niepełny miesiąc kalendarzowy pracy i niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę – do pełnego miesiąca lub dnia.

Ogromne znaczenie ma fakt, czy pracownik przebywał na urlopie wychowawczym 1 stycznia danego roku kalendarzowego. Według art. 1552 § 2 Kodeksu pracy urlop wychowawczy, który wypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym, nie powoduje obniżenia wymiaru urlopu wypoczynkowego.

• Pracownik przebywał na urlopie wychowawczym od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 roku – pracodawca musi obliczyć urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku. 6/12 z 26 dni = 13 dni urlopu.
• Pracownik przebywał na urlopie wychowawczym od 2 stycznia do 30 czerwca 2024 roku – zyskał prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze, ponieważ zyskał prawo do niego 1 stycznia 2024 roku. Nie mają zastosowania przepisy o urlopie proporcjonalnym.
• Pracownik przebywał na urlopie wychowawczym od 2 stycznia do 31 grudnia 2024 roku – nie ma znaczenia, że pracownik był na urlopie wychowawczym prawie cały rok kalendarzowy. 1 stycznia 2024 roku zyskał prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze. Może go wykorzystać jako zaległy urlop wypoczynkowy w 2025 roku, o ile wróci z wychowawczego.

O ile pracownik może złożyć wniosek o urlop wypoczynkowy – bieżący i zaległy – od razu po powrocie z urlopu wychowawczego, o tyle pracodawca nie musi go zaakceptować, zwłaszcza jeśli obejmowałby długi okres. Ten wniosek nie jest wiążący. Gdyby pracownik złożył wypowiedzenie umowy o pracę po urlopie wychowawczym, otrzymałby ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Ze względu na zgromadzenie nawet 26 dni za 12 miesięcy urlopu wychowawczego pracownik może nie dać rady wykorzystać całej puli dni wolnych w okresie wypowiedzenia.

Urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim a przed wychowawczym

Osoba, która kończy urlop macierzyński lub urlop rodzicielski, może bezpośrednio po nim wykorzystać bieżący i zaległy urlop wypoczynkowy, ale nie musi. Udzielenie tego urlopu nie jest warunkiem do skorzystania z urlopu wychowawczego. Co więcej, zgodnie z art. 2931 Kodeksu pracy bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty bieg zawiesza się na czas korzystania z urlopu wychowawczego. To oznacza, że urlopu wypoczynkowe nawet z kilku lat kumulują się – bez ryzyka przedawnienia przed powrotem pracownika z urlopu wychowawczego.