Jeśli zatrudniasz co najmniej 20 pracowników, zwolnionym może przysługiwać odprawa pieniężna. Nie opisuje jej Kodeks pracy, regulujący wyłącznie odprawy emerytalno-rentowe i pośmiertne. Odprawę dla zwolnionego pracownika wypłaca się zgodnie z ustawą o szczególnych zasadach rozwiązywania umów o pracę z pracownikami z przyczyn, które ich nie dotyczą. Kiedy zwolnionej osobie należy się odprawa? Sprawdź przepisowe kwoty, terminy i wyjątki.
- Kiedy zwolnionemu pracownikowi należy się odprawa pieniężna?
- Przykłady przyczyn niedotyczących pracowników
- Rodzaje zwolnień pracowniczych a odprawa pieniężna
- Jak obliczyć odprawę pieniężną?
- Kiedy wypłacić odprawę pracownikowi?
- Dodatkowe pytania o odprawę pieniężną
- Czy pracodawca może ustalić inną wysokość odpraw niż ustawową?
- Czy odprawa przysługuje po zwolnieniu dyscyplinarnym?
- Czy odprawa należy się pracownikowi, który odrzucił wypowiedzenie zmieniające?
- Czy odprawę wypłaca się pracownikowi, który rozwiązał umowę ze względu na ciężkie naruszenie obowiązków przez pracodawcę?
- Czy odprawę ujmuje się na świadectwie pracy?
Którym pracownikom należy się odprawa?
Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty odprawy pieniężnej zwolnionemu pracownikowi, jeśli spełnia się jednocześnie kilka warunków:
- Firma zatrudnia co najmniej 20 pracowników (w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy). Do tej grupy zalicza się zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Pomija się osoby z podpisanymi umowami cywilnoprawnymi.
- Zwolniona osoba była zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Nie ma znaczenia, czy był to pełny etat, czy niepełny.
- Rozwiązanie stosunku pracy następuje z przyczyn niedotyczących pracownika. Jak interpretować to sformułowanie? Z orzecznictwa wynika, że to nie tylko przyczyny leżące po stronie pracodawcy, ale także inne, obiektywne, które nie dotyczą obu stron stosunku pracy, ale skutkują jego rozwiązaniem (sygn. akt III AUa 1293/16). Uwaga – pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie lub zaproponować rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron.
Na prawo do odprawy nie wpływa ani zwolnienie lekarskie w okresie wypowiedzenia, ani wykorzystanie urlopu wypoczynkowego w tym czasie.
Przykład
Emil zatrudnia 48 osób na podstawie umowy o pracę. Niestety, podwyżki cen energii, opakowań produktów, transportu oraz spadek sprzedaży, który prawdopodobnie będzie się utrzymywał przez kolejne miesiące, zmuszają Emila do rozwiązania umów o pracę z 8 osobami. Każdy zwolniony pracownik powinien otrzymać odprawę pieniężną, ponieważ traci pracę wskutek winy pracodawcy.
Gdyby Emil:
- zatrudniał mniej niż 20 pracowników,
- musiał zwolnić pracowników z ich winy, np. wskutek niewywiązywania się z obowiązków, otrzymywania licznych skarg od klientów narzekających na jakość obsługi,
- rozwiązywał umowy cywilnoprawne (umowy zlecenie, umowy o dzieło),
nie musiałby wypłacać odprawy w każdym z tych przypadków.
Ponadto pracownik nie dostanie odprawy pieniężnej, jeśli jego umowa o pracę rozwiąże się z upływem czasu, na który została zawarta (art. 30 § 1 pkt 4 Kodeksu pracy). Jeżeli pracodawca ani nie przedłuży umowy o pracę na czas określony, ani nie zaproponuje pracownikowi umowy na czas nieokreślony, nie musi wypłacać odprawy.
Przykład
Pracownik podpisał umowę o pracę na 12 miesięcy. Zbliża się termin jej rozwiązania – 30 stycznia 2023 roku. Przedsiębiorca nie podpisze nowej umowy z zatrudnionym, któremu nie będzie należeć się odprawa.
Przykładowe przyczyny rozwiązania umowy o pracę, które nie dotyczą pracownika
Przyczyny niedotyczące pracowników, które prowadzą do rozwiązania umów o pracę, mają zwykle charakter ekonomiczny lub organizacyjny. Pracodawca może uargumentować zwolnienie:
- ogłoszeniem upadłości firmy,
- likwidacją przedsiębiorstwa,
- likwidacją stanowiska pracy,
- zmianami w strategii rozwoju firmy, wskutek których utrzymywanie niektórych działów jest nieopłacalne,
- coraz wyższymi kosztami utrzymania przedsiębiorstwa, wskutek których musi zmniejszyć koszty zatrudnienia,
- zautomatyzowaniem zadań wykonywanych przez niektórych pracowników.
Odprawa pieniężna w zwolnieniach grupowych i zwolnieniu indywidualnym
Odprawy dla pracowników wypłaca się zarówno po zwolnieniach grupowych, jak i indywidualnych.
Mówimy o zwolnieniu grupowym, kiedy pracodawca zwalnia w ciągu 30 dni:
- 10 pracowników, gdy zatrudnia od 20 do 99 osób,
- 10% zatrudnionych, gdy zatrudnia od 100 do 299 osób,
- 30 pracowników, gdy zatrudnia minimum 300 osób.
Zasady wypłaty odpraw wskutek zwolnień grupowych są identyczne jak w przypadku zwolnień indywidualnych – umowy o pracę rozwiązuje się na podstawie wypowiedzenia ze strony pracodawcy lub porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracowników.
Ile wynosi odprawa pieniężna dla zwolnionego pracownika?
Wysokość odprawy pieniężnej jest uzależniona od wysokości wynagrodzenia i stażu pracy danego pracownika. Do stażu pracy wlicza się wszystkie okresy przepracowane w danej firmie, nawet jeśli występowały między nimi przerwy. Trzeba zsumować okresy zatrudnienia również, gdy:
- przedsiębiorstwo przeszło na innego pracodawcę zgodnie z art. 231 k.p.,
- na mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunku pracy nawiązanym przez wcześniejszego pracodawcę.